Waarom voelen we ons schuldig?

Nog niet zo lang geleden schreef ik dat je schuldig voelen je geen meter verder helpt. Frank, één van m’n trouwe lezers, zorgde er met deze schrandere reactie voor dat ik toch nog eens wat dieper nadacht over wat de functie van schuld is in ons leven.

Wat is schuld eigenlijk?
Schuld is een gevoel dat altijd na de feiten komt. Pas nadat er iets gebeurde, krijgen we meer informatie, een beter overzicht of een objectievere kijk over wat er precies gebeurde en veroordelen we onze eigen, eerder gemaakte beslissingen. We vergeten dat we op elk moment de juiste beslissing maken. We weten als het ware wat we hadden ‘moeten’ doen.

En die ‘moeten’ is daarbij heel belangrijk, want heel vaak is een schuldgevoel iets wat we ons door de buitenwereld laten aanpraten. Je ‘moet’ bijvoorbeeld elke dag netjes en op tijd het eten klaar hebben staan om een goeie huismoeder te zijn. Wie zegt dat? Ben je een slechte huismoeder als het eten eens wat later op tafel staat of manlief zelf z’n potje moet koken?

Schuld hoeft echter niet altijd van buitenaf te komen. Het kan ook vanuit jezelf ontstaan als het gaat om het niet opnemen van je eigen, intrinsieke verantwoordelijkheden.

Waar dient schuld voor?
Schuld zorgt ervoor dat we het gevoel krijgen ‘erbij te horen’. Je over iets schuldig blijven voelen, betekent eigenlijk dat je jezelf afwijst. En we wijzen vaak liever onszelf af dan het risico te lopen door andere afgewezen te worden. En daarom is schuld zo’n handig en makkelijk iets! ;-)

Maar wat we dan vergeten, is dat schuld ons afhoudt van het opnemen van onze verantwoordelijkheden. Het zorgt ervoor dat we niet opkomen voor wie we écht zijn en dat we ‘vergeten’ te leren uit de situatie waarover we ons schuldig voelen. De kunst is dus om schuld zo snel mogelijk om te zetten in een leeproces, waardoor we onze eigen lessen trekken uit een situatie en daardoor een sterkere persoon worden.

En dus had Frank groot gelijk toen hij me erop wees dat m’n schuldgevoel me tot bepaalde acties had aangezet. Vanuit dat schuldgevoel bood ik m’n excuses aan en trok ik m’n lessen uit de situatie waardoor ik daarna de schuld los kon laten. Me daarna nog blijven schuldig voelen, zou me geen meter verder geholpen hebben.

De kunst is dus om schuld zo snel mogelijk in een leerproces om te zetten en je daarna niet langer schuldig te voelen. Bedankt om me dat nog eens te doen inzien, Frank!